سارا یارمهدوی؛ حمید اسدپور
دوره 24، شماره 95 ، تیر 1402، ، صفحه 65-92
چکیده
پس از تنزل قدرت حکومت افشاریه، کنترل و حفاظت نواحی دوردستی چون قفقاز که دشوارتر بود، با نابسامانی‌های متعددی مواجه شد. در چنین شرایطی، حکومت زندیه به‌عنوان جانشین جدید قدرت روی کار آمد. کریم خان زند ...
بیشتر
پس از تنزل قدرت حکومت افشاریه، کنترل و حفاظت نواحی دوردستی چون قفقاز که دشوارتر بود، با نابسامانی‌های متعددی مواجه شد. در چنین شرایطی، حکومت زندیه به‌عنوان جانشین جدید قدرت روی کار آمد. کریم خان زند و جانشیان او با تصاحب این جایگاه کوشیدند تا دورانی از اقتدار و شکوه همانند دوره اعتلای نادر شاه افشار ایجاد کنند، اما تلاش‌های منقطع آنها ثمری در پی نداشت. این پژوهش در صدد است تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای مبتنی بر داده‌های به‌دست آمده از لابلای کتاب‌ها و متون تاریخی، نوسانات اوضاع اجتماعی و سیاسی و تأثیر آن بر قفقازیه پس از سقوط صفویان و افشاریان را با استقرار حکمرانی زندیان مورد بررسی قرار دهد، تا به این پرسش پاسخ دهد که: قفقاز با حکمرانی دولت زندیه با چه تغییر و تحولاتی در عرصه سیاسی- اقتصادی مواجه گردید؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد که حکومت زندیه، نه تنها نتوانست به دوران شکوه نادر شاه افشار بازگردد، بلکه قفقاز از نخستین نواحی بود که در این دوران تمایلات جدایی‌طلبانه از خود نشان داد؛ امری که از اختلافات قومی و مذهبی ناشی می‌شد و ضعف حکومت مرکزی به تشدید آن دامن می‌زد. در پی چنین شرایطی، جامعه قفقاز دچار بحران سیاسی و اقتصادی شد و در آن وضعیت بی‌ثبات، سیری نزولی آغاز گردید؛ فرآیندی که حاصل ضعف سیاسی ساختار قدرت حکومت زندیه در اداره نواحی دوردست قلمرو ارضی ایران بود.
